بررسی نقش جدایی‌گزینی در شکل‌گیری بافت‌های محنت‌زدۀ شهری نمونۀ موردی: قاسم‌آباد مشهد

Authors

  • سهند لطفی استادیار طراحی شهری، بخش شهرسازی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
  • محمد قضائی دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس تهران، تهران، ایران
Abstract:

عوامل گوناگونی سبب‌ساز بروز فرسودگی در بافت‌های شهری می‌شوند. هرچند درگذشته، فرسودگی‌های کالبدی مورد مداقه بیشتری بوده، و سایر انگیزه‌ها و مصادیق فرسودگی با اهمیت کمتری مورد توجه قرارداشته‌اند، اما پدیداریِ مفهوم فرسودگی فراگیر، و توجه به برآیند انگیزه‌های چندگانه فرسودگی و تبعات گوناگون آن، تصویر روشن‌تری ازآنچه در واقعیت سبب افول کالبدی و محتوایی بافت‌های شهری می‌شود را به دست داده‌است. اگربه ماهیت وسرشت بافت‌های فرسوده و شرایط گروه‌های ساکن در آن دقت شود، به نظر می‌رسد پدیده جدایی‌گزینی، بر عمق و دامنه فرسودگی‌ها افزوده، و موجب گسترش یافتن آن گردیده‌است. مقاله حاضر با بهره‌مندی از مطالعات کتابخانه‌ای-اسنادی و اطلاعات اجتماعی–اقتصادی و کالبدی طرح تفصیلی مشهد، به‌دنبال بررسی رابطۀ بین جدایی‌گزینی و فرسودگی فراگیر با تکیه برنقشه‌ هرکدام از این پدیده‌ها در قاسم‌آباد مشهد است.بدین‌منظور ابتدا مجموعه‌ای از معیارها و شاخص‌ها برای سنجش فرسودگی فراگیر وچگونگی جدایی‌گزینی در ابعادمختلف شناسایی شدند، سپس بابهره‌گیری از آنها، و باتکیه بر اطلاعات طرح تفصیلی و استفاده از پرسشنامه متخصصین، شرایط فرسودگی یکپارچه بافت‌ها، و کاربست مدل گتیس، چگونگی جدایی‌گزینی‌های شهری مورد بررسی قرار گرفت، تا در نهایت با یکدیگر مقایسه شود. نتایج نشان می‌دهند که هر دو پدیده جدایی‌گزینی و محنت‌زدگی شهری در محدوده مورد مطالعه با کیفیت‌های گوناگون روی‌داده‌اند. برهم‌نهاد این دو پدیده در محدوده قاسم‌آباد نیز نشان می‌دهد که بلوک‌های فرسوده و جدااُفتاده به‌لحاظ اقتصادی - اجتماعی و کالبدی تقریباً بر یکدیگر منطبق هستند. با این وجود حدود 24 درصد از بلوک‌های فرسوده نیز وجود دارند که جدایی‌گزینی درآنها روی نداده است.لذا دو پدیده مذکور با یکدیگر رابطه دوسویه و مستقیمی دارند. به این معنی‌که جدایی‌گزینی و تمرکز قشر ضعیف، و انزوای آنها از سایر گروه‌ها، از یک سو به گسترش فرسودگی در بافت‌های شهری می‌انجامد، و از دیگر سو وجود بافت‌های فرسوده در ابعاد مختلف، شرایط را برای جدایی‌گزینی و تمرکز اقشار کم‌برخوردار شهری مهیا می‌سازد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی نقش گسترش گردشگری شهری بر توسعه پایدار شهری (نمونۀ موردی: شهر سنندج)

گردشگری شهری عاملی بسیار مهم در توسعۀ شهرها محسوب می‌شود، زیرا نیروی زیادی برای جذب گردشگران دارد. شهرهای منطقۀ غرب کشور، از جمله سنندج، به دلیل بهره‏مندی از شرایط اقلیمی و عامل فرهنگی خاص، نیروی زیادی در جذب گردشگری شهری دارند. جغرافیدانان معتقدند هر عاملی از جمله گردشگری تأثیرات مختلفی دارد؛ بدین معنی که هیچ عاملی صرفاً نمی‌تواند مثبت یا منفی باشد. این پژوهش در پی بررسی تأثیرات مثبت گردشگری شه...

full text

بررسی نقش گسترش گردشگری شهری بر توسعه پایدار شهری (نمونۀ موردی: شهر سنندج)

گردشگری شهری عاملی بسیار مهم در توسعۀ شهرها محسوب می شود، زیرا نیروی زیادی برای جذب گردشگران دارد. شهرهای منطقۀ غرب کشور، از جمله سنندج، به دلیل بهره‏مندی از شرایط اقلیمی و عامل فرهنگی خاص، نیروی زیادی در جذب گردشگری شهری دارند. جغرافیدانان معتقدند هر عاملی از جمله گردشگری تأثیرات مختلفی دارد؛ بدین معنی که هیچ عاملی صرفاً نمی تواند مثبت یا منفی باشد. این پژوهش در پی بررسی تأثیرات مثبت گردشگری شه...

full text

نقش گردشگری در توسعه پایدار شهری مطالعه موردی شهر مشهد

امروزه پایداری به عنوان بخشی اساسی از نظم جدید جهانی شناخته می شود. در سالهای اخیر مفهوم توسعه پایدار مورد تأکید و توجه صاحب نظران و مسئولین قرار گرفته است زیرا این مفهوم مبتنی بر حفظ استانداردهای سطح زندگی آینده است نسبت به آنچه که تا امروز از آن برخورداریم. اینک دریافتیم که دیگر نمی توان از محیط همانند گذشته بهره برداری کرد. توسعه پایدار گردشگری نوعی از گردشگری است که به مدیریت تمامی منابع من...

full text

عملکردمدیریت شهری در بازآفرینی بافتهای فرسوده منطقه موردی منطقه۱۹شهرداری کلانشهرتهران

فرسودگی فیزیکی- کالبدی بافت شهری منطقه 19 تهران، فرصتی برای سکونت اقشار کم درآمد روستایی و شهری که فاقد توان مالی می باشند را فراهم آورده که به تبع آن چرخه ای از فرسودگی و فقر اجتماعی- فضایی را در این محلات دامن زده است. تراکم مسکونی، پلاک های ریزدانه و با سابقه های بالای 50 سال و معابر تنگ از بزرگترین مشکلات منطقه 19 شهرداری تهران است. اهداف مورد نظر در انجام این تحقیق، شناخت وضعیت کالبدی بافت...

full text

نقش گردشگری در توسعه پایدار شهری مطالعه موردی شهر مشهد

امروزه پایداری به عنوان بخشی اساسی از نظم جدید جهانی شناخته می شود. در سالهای اخیر مفهوم توسعه پایدار مورد تأکید و توجه صاحب نظران و مسئولین قرار گرفته است زیرا این مفهوم مبتنی بر حفظ استانداردهای سطح زندگی آینده است نسبت به آنچه که تا امروز از آن برخورداریم. اینک دریافتیم که دیگر نمی توان از محیط همانند گذشته بهره برداری کرد. توسعه پایدار گردشگری نوعی از گردشگری است که به مدیریت تمامی منابع من...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 17  issue 54

pages  15- 36

publication date 2019-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023